Trzy wyjątkowe potrawy świąteczne o niezwykłym pochodzeniu + przepisy!

M. R.
15 godzin temu
4 minut(y) czytania

Dzisiaj coś z zupełnie innej beczki! Trzy ciekawe potrawy idealne na wigilijny stół. Kutia

Jest to potrawa, której niezwykły rodowód sięga czasów znacznie bardziej odległych niż chrześcijaństwo. Tradycja tej słodkiej potrawy sięga jeszcze obrzędów zadusznych związanych głównie ze wschodnią Polską oraz aktualnymi terenami Ukrainy. Do polskiej tradycji wigilijnej trafiła przede wszystkim na terenach wschodnich (Kresy Wschodnie, Podlasie), skąd rozprzestrzeniła się na pozostałe regiony. Sama nazwa kutia, spotykana też jako kucia lub kucja, pochodzi prawdopodobnie od starogreckiego słowa oznaczającego ziarno.

Główne składniki: pszenica lub pęczak (ziarno symbolizujące życie), mak (oznaczający płodność i pomyślność), miód (symbol słodyczy i szczęścia), bakalie – rodzynki, orzechy, migdały, czasem suszone owoce. Kutia — przepis uniwersalny

Składniki (na ok. 6–8 porcji)

1 szklanka pszenicy łuskanej (lub pszenicznych ziaren )
1 szklanka maku (najlepiej maku niebieskiego, do zmielenia)
ok. ½ szklanki miodu (do smaku)
50–100 g bakalii: rodzynki, orzechy włoskie lub laskowe, migdały — według preferencji
opcjonalnie: pokrojone suszone owoce (np. morele, daktyle) albo skórka pomarańczowa — jeśli lubisz

(fakultatywnie: odrobina wanilii, śmietanki lub mleka, jeśli chcesz bardziej „kremowej” wersji)

Przygotowanie krok po kroku

Pszenica — opłucz ziarna pod zimną wodą, zalej wodą i namocz na noc. Następnego dnia przepłucz, zalej świeżą wodą i gotuj na małym ogniu pod przykryciem aż będzie miękka (ok. 1–1,5 godziny). Po ugotowaniu odcedź i ostudź.
Mak — opłucz, sparz wrzątkiem, odsącz i zmiel dwukrotnie lub trzykrotnie — im drobniej, tym lepsza konsystencja.
Bakalie — rodzynki, suszone owoce i orzechy opłucz; twardsze orzechy możesz lekko sparzyć lub uprażyć. Pokrój / posiekaj je drobno.
Łączenie składników — w dużej misce połącz ugotowaną i wystudzoną pszenicę, zmielony mak, bakalie, miód. Jeśli chcesz — dodaj wanilię, odrobinę śmietanki lub mleka, by konsystencja była bardziej aksamitna. Dobrze wymieszaj.
Schłodzenie — gotową kutię najlepiej umieścić w lodówce i odstawić na kilka godzin (najlepiej na całą noc). Dzięki temu smaki się przegryzą, a konsystencja stanie się zwarta.

Siemieniotka – zupa z konopi

Jest sztandarową potrawą wigilijną Górnego Śląska. Obok moczki (zwanej też bryją) to jedno z najbardziej charakterystycznych i unikatowych dań śląskiego stołu wigilijnego. W zamierzchłych czasach przygotowywano ją z nasion konopi siewnej. Choć budzą współcześnie przedziwne skojarzenia, w przeszłości były ważną rośliną uprawną, cenioną za właściwości odżywcze. Wytwarzano z nich olej, włókno i właśnie zupy. Aktualnie, jako alternatywę dla tradycyjnych składników, wykorzystuje się siemię lniane lub mak.

Siemieniotka – współczesny przepis z siemienia lnianego

Składniki (na 4–6 porcji)

1 szklanka siemienia lnianego (całe ziarna, nie mielone)
1,5 litra wody lub bulionu warzywnego
1 średnia cebula
1–2 łyżki masła (lub oleju)
2–3 łyżki mąki pszennej lub ziemniaczanej (do zagęszczenia, opcjonalnie)
sól i pieprz do smaku
opcjonalnie: śmietanka 12–18% (dla kremowej wersji), liść laurowy, ziele angielskie, kilka ziemniaków pokrojonych w kostkę (dla bardziej „domowej” wersji)

Przygotowanie- Gotowanie siemienia

Siemię lniane przepłucz pod zimną wodą.
Przełóż do garnka, zalej wodą lub bulionem i gotuj na małym ogniu ok. 25–30 minut.
Po ugotowaniu przecedź przez gęste sito lub gazę, dokładnie odciskając „mleczko lniane”. To właśnie ten płyn stanowi podstawę zupy.

(Uwaga: ziaren się nie wykorzystuje — liczy się sam odcedzony wywar.)

Zupa migdałowa

Jest to istna podróż do kuchni polskiej szlachty. Trafiła do Polski prawdopodobnie drogą wpływów kuchni francuskiej lub włoskiej. Była popularna na dworach i w zamożnych mieszczańskich domach w całej Europie i uchodziła za wykwintny przysmak oraz deser. Migdały w dawnej Polsce były trudno dostępnym produktem importowym. Wykorzystanie ich jako głównego składnika potrawy wigilijnej uchodziło za prawdziwy wyznacznik statusu społecznego. Zupa jest przygotowywana na bazie tzw. mleczka migdałowego, tradycyjnie robionego ręcznie przez utarcie i ugotowanie migdałów z wodą, a następnie przecedzenie. Dodawano także laskę wanilii, ryż, a współcześnie również mleko krowie. Zupa migdałowa — przepis współczesny

Składniki (na ok. 4 porcje)

150 g migdałów blanszowanych (bez skórki)
1 litr mleka krowiego (3,2% daje najlepszą kremowość)
2–3 łyżki cukru (lub do smaku)
1 laska wanilii lub 1 łyżeczka pasty waniliowej
60–80 g ryżu (najlepiej jaśminowego lub arborio)
szczypta soli
opcjonalnie: kilka migdałów w płatkach do dekoracji, odrobina masła (½ łyżeczki) dla gładszego aromatu, łyżeczka miodu, jeśli chcesz bardziej świąteczny smak

Przygotowanie

1. Przygotowanie migdałów (mleczko migdałowe)

Migdały zalej wrzątkiem na 10 minut, jeśli mają jeszcze skórki; jeśli są już blanszowane, pomiń ten krok.
Zmiel migdały bardzo drobno — w młynku, blenderze lub malakserze.
Zalej je około 1 szklanką gorącego mleka i odstaw na 10 minut.
Całość przecedź przez gęste sito lub gazę. Powstaje gładkie „mleczko migdałowe”, które będzie bazą smaku.

(Jeśli lubisz bardziej treściwą wersję, możesz NIE przecedzać i pozostawić zmielone migdały w zupie.)

2. Gotowanie ryżu

W osobnym garnku ugotuj ryż w niewielkiej ilości wody z odrobiną soli — najlepiej tak, aby wchłonął całą wodę.
Dzięki temu zupa nie będzie zbyt rzadka.

3. Łączenie składników

W dużym garnku podgrzej pozostałe mleko razem z laską wanilii (przekrojoną i wydrążoną) lub pastą waniliową.
Gdy mleko będzie gorące, dodaj mleczko migdałowe i lekko wymieszaj.
Dosłódź cukrem, ewentualnie miodem.
Dodaj ugotowany ryż i podgrzewaj całość na małym ogniu 5–7 minut, aż smaki się połączą.